AFRİKA FUTBOLU – 2
Birkaç gün önce Kuzey Afrika futbolunu detaylı olarak incelemiştim. Bugün ise Doğu Afrika, Orta Afrika, Güney Afrika ve Batı Afrika futbolunun önde gelen ülkelerini inceleyeceğim.
Tabii biraz sonra fark edeceğiniz gibi Kuzey Afrika haricinde kalan Afrika kıtasındaki diğer bölgeler içerisinde özellikle Batı Afrika futbolunun daha başarılı olduğunu söyleyebiliriz. Şimdi Kuzey Afrika dışında kalan kıtayı dörde ayırırsak aşağıdaki ülkelerin hangi bölgelere ait olduğunu görüp, futboldaki başarıları ile ilgili de küçük yorumlarımı bulacaksınız.
*Doğu Afrika: Burundi, Komorlar, Cibuti, Eritre, Etiyopya, Kenya, Madagaskar, Malavi, Mauritius, Mayotte, Mozambik, Reunion, Ruanda, Seyşeller, Somali, Tanzanya, Uganda, Zambiya, Zimbabve’den oluşmaktadır. Ciddi başarıları olmasada yine de Zambiya ve Etiyopya biraz daha ön plandadır.
*Orta Afrika: Angola, Kamerun, Orta Afrika Cumhuriyeti, Çad, Kongo, Kongo Demokratik Cumhuriyeti, Ekvator Ginesi, Gabon’dan oluşmaktadır. Bu ülkeler içinde Kamerun açık ara ön plana çıkmaktadır ancak Kongo Demokratik Cumhuriyeti ve Angola da dönem dönem başarılar elde etmişlerdir.
*Güney Afrika: Botsvana, Lesotho, Namibya, Güney Afrika, Esvatini’dan oluşmaktadır. Güney Afrika açık ara öndedir.
*Batı Afrika: Benin, Burkina Faso, Yeşil Burun Adaları, Fildişi Sahili, Gambiya, Gana, Gine, Liberya, Mali, Moritanya, Nijer, Nijerya, Senegal, Sierra Leone, Togo’dan oluşmaktadır. Nijerya, Gana, Senegal, Fildişi Sahili ön plana çıkarken, Togo da bir dönem başarılarından söz ettirmiştir.
Şimdi Kuzey Afrika dışında kalan Afrika futbolunun önde gelen ülke futbollarına detaylı bir şekilde göz atalım:
GÜNEY AFRİKA:
Siyasi nedenlerden dolayı FIFA tarafından uluslararası futbol turnuvalarına katılmalarına izin
verilmediğinden diğer Afrika ülkelerine göre 30 yıllık gecikmeli olarak turnuvalarda yer almışlardır.
Güney Afrika ilk uluslararası turnuvasını 1992’de oynarken, 1996’da ev sahibi olarak ilk ve tek AFCON şampiyonluğunu elde etmiştir.
1998 AFCON’da final oynayan Güney Afrika, finalde Mısır’a 2-0 kaybetmiştir. Dünya Kupasına ise ilk defa 1998’de katılan Bafana Bafana (Güney Afrika’nın takma adı), Ev sahibi Fransa’ya mağlup olduktan sonra grup aşamasında Danimarka ve Suudi Arabistan ile berabere kalarak grup aşamasında elenmiştir.
2000 yılında ise AFCON’da ancak 3.’lük ile yetinmek zorunda kalmışlardır. O yüzden 1995-2000 yıllarını Güney Afrika’nın en başarılı yılları olarak kabul edebiliriz.
FİLDİŞİ SAHİLİ:
2000’li yılların sonlarından 2010’lu yılların başlarına kadar belkide Afrika’nın en büyük yıldızlarını barındırmalarına karşın beklenilen başarıları ne yazık ki elde edememişlerdir.
Fildişi Sahili futbolunun altın nesli Didier Drogba, Didier Zokora, Yaya ve Kolo Toure, Emmanuel Eboue, Gervinho, Salomon Kalou, Cheick Tiote, Max Gradel, Wilfried Bony’li 2006-2014 dönemini kapsayan kadrosu idi. O dönemdeki en büyük başarıları 2015 yılında kazanmış oldukları AFCON şampiyonluğu ile Dünya Kupasına 3 kez üst üste katılmalarıdır. (2006, 2010, 2014)
Afrika’da yılın futbolcusu ödülünü kazanma açısından Fildişi Sahili zengin bir geçmişe sahiptir. Yaya Toure, Afrika’da dört yıl üst üste yılın futbolcusu seçilirken, Drogba da 2006 ve 2009 yıllarında Afrika’da yılın futbolcusu seçilmiştir.
Bu kadar sıra dışı kadrolara sahip olmalarına rağmen uluslararası turnuvalardaki hayal kırıklıkları ders niteliği taşımaktadır.
SENEGAL:
Takım olarak başarılarından ziyade yine yıldızları ile gündemde olmuş bir takımdır. AFCON’da şampiyonluk elde edememeleri son derece ilginçtir. 2002’de Aliou Cisse, El Hadj Diouf ve Kalilou Fadiga kadrosu ile Kamerun ile final oynayıp, finalde Kamerun’a penaltılar ile 3-2 yenilmeleri kendileri için büyük bir hüsrandır.
Yıldızlarla dolu Teranga Aslanları 2002 dünya kupasında ise grup maçlarında önce Fransa’yı yenerek, sonra Danimarka ve Uruguay ile berabere kalarak büyük sükse yapmışlar ve bulundukları gruptan çıkmışlardı. Son 16 turunda ise İsveç’i de eleyince turnuvanın bir diğer sürpriz takımı Türkiye ile karşılaşmışlardı. Bize ise çeyrek finalde uzatmalarda kaybetmişlerdi. Bu Senegal tarihi için çok büyük bir başarı idi ve Afrika’da dünya kupasında çeyrek final oynayan ikinci takım olma ünvanını da elde etmelerini sağlıyordu.Sadio Mane, Kalidou Koulibaly, Idrissa Gueye, Keita Balde, Chekou Kouyate ve İsmaila Sarr gibi yeni nesil süper starlar ile AFCON 2017’de çeyrek final oynadılar.
2018 Dünya Kupasında ise grup aşamasında averaj ile 3. olarak kıl payı dünya kupasından elenmişlerdi.
Son 2019 AFCON’da ise finalde Cezayir’e kaybederek 2.’lik ile yetinmek durumunda kaldılar. Sadio Mane’li kadrosu ile bu çıkışları sürdürebilirler. Hali hazırda FIFA sıralamasında 22. sıradadırlar.
GANA:
2010 Dünya Kupasında yarı finale kalmayı penaltılar ile kaçıran Gana tarihi bir fırsatı da elininin tersi ile itmiştir. D Grubunda Almanya ile birlikte son 16’ya kalan Gana, son 16’da Amerika’yı 2-1 yenmeyi başarmıştı. Çeyrek finalde ise Uruguay ile karşılaşmış normal süresi 1-1 biten maçta, uzatmalarda gol sesi çıkmamış, penaltılarda ise 4-2 kaybetmişledi.
Siyah Yıldızlar, AFCON’u 4 kez kazanarak Afrika futbol tarihinin en başarılı takımlarından biridir. Bu kupayı Mısır 7 kez, Kamerun 5 kez, Nijerya 3 kez, Fildişi Sahili, Cezayir, Demokratik Kongo Cumhuriyeti 2 kez, Zambiya, Tunus, Sudan, Etiyopya, Fas, Güney Afrika ve Kongo 1 kez kazanmışlardır.
Asamoah Gyan 109 kez milli olarak ve 51 gol atarak Gana tarihinde rekorları elinde tutmaktadır. Tarihe geçen en önemli futbolcuları Michael Essien, Sulley Muntari, John Mensah, Kwadwo Asamoah, Kevin Prince Boateng Andre ve Jordan Ayew’dir. Gana şu anda FIFA sıralamasında 49. sırada yer almaktadır.
NİJERYA:
Afrika’nın en başarılı futbol ülkesi olamasa bile Afrika’nın en iyi futbolcularını yetiştirmiş olduğundan kıtanın en popüler futbol ülkesi olduğunu söyleyebilirim.
6 kez (1994, 1998, 2002, 2010, 2014, 2018) Dünya Kupalarında yer alma başarısını gösteren Nijerya 6 galibiyetle Afrika’da en fazla galibiyet elde etme başarısını göstermiş olup, 23 gol ile de en fazla gol atmayı başarmıştır.
Afrika sahnesinde de son derece başarılı olan Nijerya, AFCON tarihindeki en çok ödül alan takım olma rekorunu da elinde tutmaktadır. Üç altın Madalya (şampiyonluk), dört gümüş madalya ve sekiz bronz madalya, Süper Kartalların 18 AFCON katılımının 15’inde ilk 3’te yer aldığı anlamına gelmektedir.
Rashidi Yekini, Segun Odegbami, Mutiu Adepoju, Sunday Oliseh, Kanu Nwankwo, Emmanuel Amuneke, Jay Jay Okocha, Daniel Amokachi Nijerya tarihinin unutulmaz yıldızlarıdır.
Kanu Nwankwo, Emmanuel Amuneke, Rashidi Yekini, Daniel Amokachi ve Victor Ikpeba Afrika’nın en iyi futbolcuları seçilmişlerdir.
1994 yılında AFCON şampiyonu olarak katıldıkları Dünya Kupasında son 16’ya kalmışlar, uzatmalarda İtalya’ya 2-1 yenilerek elenmişlerdi. O dönem FIFA sıralamasında 5. sıraya kadar yükselmişlerdi.
Şu anda FIFA soralamasında 32. sıradadırlar.
KAMERUN:
Kamerun yedi kez (1982, 1990, 1994, 1998, 2002, 2010, 2014) Dünya Kupasına katılarak Afrika takımları arasında bir rekora sahiptir. 1990 Dünya kupasında ise çeyrek finalde uzatmalarda İngiltere’ye 3-2 yenilerek elenmişler ve Afrika’da dünya kupasında ilk kez çeyrek final oynayan takım olarak tarihe geçmişlerdir.
AFCON’u beş kez kazanan Kamerun, 2006 ve 2009 yıllarında ise FIFA’da 11. sıraya kadar yükselmiştir. En ünlü futbolcuları olarak Samuel Eto’o, Rigobert ve Alex Song, Geremi Njitap, Lauren, Patrick Mboma, ve efsanevi Roger Milla’yı sayabiliriz.
Kamerunlu futbolcular 11 kez Afrika’da yılın futbolcusu olmuşlardır. Eto’o ise bu ödüllerden dördünü kazanmıştır. 2000 yılında Afrika’nın en iyi futbolcuları ödülünün ilk üç sırasını Kamerunlu futbolcular elde etmiştir. 1. sırada Patrick Mboma yer alırken, 2. ve 3. sıralarda ise Lauren ve Eto’o kendilerine yer edinmişlerdir.
Aşağıda hazırlamış olduğum tabloda Kuzey Afrika haricinde yer alan Afrika’nın önemli ülkelerinin belli başlı kriterlerlerdeki performanslarını bulabilirsiniz.
Saygılarımla,
mail: halit. giray@abcspor.com
twitter: @halitselimgiray
